Երեխաներու բայց նաեւ մեծահասակներու ուղղուած «Արշալոյսի լուսաբացը»՝ Օրօրա Մարտիկանեանի կեանքին նուիրուած շարժանկարի առաջին ցուցադրութիւնը Յունաստանի մէջ տեղի ունեցաւ Շաբաթ, 21 Հոկտեմբերին Պենաքի թանգարանի (Փիրէոս 138) ցուցասրահէն ներս։
Ցուցադրութիւնը կազմակերպուած էր Հ.Յ.Դ. Յունաստանի Հայ դատի յանձնախումբի եւ Cine Doc (KinderDocs) բաժնի համագործակցութեամբ եւ Յունաստանի մօտ ՀՀ դեսպանութեան աջակցութեամբ։
Հայոց ցեղասպանութեան բանաւոր հարցազրոյցներու հարուստ հաւաքածոյի մը վրայ հիմնուած այս գործը, նշանաւորուած էր Զօրեան հիմնարկի լուրջ ներգործութեամբ։ Վաւերագրական ժապաւէն մըն էր փաստօրէն, որ կը պատմէր Արշալոյս-Օրորա Մարտիկեան-Մարտիկանեանի կեանքի հանգրուանները, որպէս 1915ի Հայոց ցեղասպանութեան վերապրողի կարեւոր վկայութիւն։ Ան ընդամէնը 14 տարեկանին ապրած էր Հայոց ցեղասպանութեան արհաւիրքը, մէկ տարուան ընթացքին ականատես եղած ըլլալով իր ընտանիքի բոլոր անդամներու մահուան։
Արշալոյսի ոդիսականը սկսած էր իր հօրենական գիւղէն՝ Չմսկածակէն, ուր գաղթի ենթարկուելով ան ցաւալիօրէն տուժած է, բայց իր բացառիկ խիզախութեամբ եւ յաջողութեամբ կրցած է փախուստ տալ եւ հասնիլ Ամերիկա։ Արշալոյսի պատմութիւնը դարձած է ցնցիչ, Հոլիվուտի մէջ ֆիլմի վերածուելով եւ Ամերիկեան բարեսիրական Near East Relief կազմակերպութեան համար քարոզչական մեծ աշխատանք տանելով, ուրկէ գոյացած հսկայածաւալ նիւթական գումարը տրամադրուած է հայ որբուկներու խնամատարութեան։
Այս շարժանկարը Հայաստանի պաշտօնական թեկնածութիւնն էր 2022ի Օսքարներու մրցումին։ Իւրայատուկ աշխատանք մըն է, ուր իրարու կը խառնուին շարժանկար, կենդանի հարցազրոյց եւ Ravished Armenia (Հոգիներու աճուրդը) համր ֆիլմի նկարները, պատրաստուած 1919ին։ Անոր նպատակն է՝ Ցեղասպանութենէն վերապրածներու պատմութիւնները երիտասարդ սերունդներուն ներկայացնել, զարկ տալով աղջիկներու պարագային ապրուած իրականութիւններուն, զանոնք հզօրացնելու եւ ներկայացնելու համար հայ ժողովուրդի ապրած մեծ դժբախտութիւնները եւ բռնութիւնները: Մէկուկէս ժամ տեւած ժապաւէնը հանդիսատեսներու ուշադրութեան արժանացաւ, որոնք գնահատեցին իւրօրինակ այս ներկայացումը։ Ժապաւէնը կեանքի կոչուած է Հայաստանի Զօրեան հիմնարկի պատասխանատուներու գիտական աջակցութեամբ եւ հիմնուած է հիմնարկին մօտ գտնուող՝ Օրօրա Մարտիկանեանի հարցազրոյցին վրայ, որ կատարուած է 29 Յունուար 1984ին։ Բեմադրութիւնը Իննա Սահակեանը կատարած է։ KinderDocs բաժնի պատասխանատու տիկին Քուզի բացատրեց թէ որքան տպաւորուած է շարժանկարը դիտելով եւ որքան յարմար նկատած է այս նիւթը ներառնել ֆիլմերու փառատօնի ցանկին մէջ։ Ապա ան բեմ հրաւիրեց Հ.Յ.Դ. Յունաստանի Հայ դատի յանձնախումբի անդամ ընկ. Սերգօ Գույումճեանը, որ ներածական մը կատարելով՝ անդրադարձաւ Ցեղասպանութեան նիւթին եւ ինչպէս նմանօրինակ վիճակներ ստիպուած եղած է դիմագրաւելու հայ ժողովուրդը ներկայ ժամանակներուս։ Ան գնահատեց KinderDocs-ի հետ համագործակցութիւնը, խիստ անհրաժեշտ նկատելով այսպիսի դժուարին նիւթերու մատուցումը երիտասարդ սերունդներուն մօտ։
Յաջորդեց հարցում-պատասխանի բաժինը, ուր ներկաները իրենց գոհունակութիւնը յայտնեցին շարժանկարի ցուցադրութեան առիթով եւ նշումներ կատարեցին ներկայ իրավիճակներուն մասին։
Աւելցնենք, որ նախորդ օրերուն, յատուկ ցուցադրութիւն մը կատարուած էր Միջնակարգ վարժարաններու աշակերտութեան համար, ուր ներկայ գտնուած էին նաեւ Հ.Կ.Խաչի «Ազնիւ եւ Ժիրայր Ճէնազեան» միջնակարգի աշակերտները։
