Այս­պի­սի ­Մա­յիս մը վա­յել չէ հայ ժո­ղո­վուր­դին…

­Հա­յաս­տա­նի ­Հան­րա­պե­տու­թեան հռչա­կու­մին 103-րդ ­տա­րե­դար­ձը ամ­բողջ հա­յաշ­խար­հը կը գտնէ ծան­րօ­րէն վի­րա­ւոր կա­ցու­թեան մէջ։
­Հա­յոց պատ­մու­թեան ա­մէ­նէն փա­ռա­պանծ եւ հայ ժո­ղո­վուր­դի գե­րա­զան­ցա­պէս տօ­նե­րուն տօ­նը նկա­տո­ւող մեր թան­կա­գին ան­կա­խու­թեան նշու­մը այս ան­գամ ծած­կո­ւած է սու­քի քօ­ղով, որ գրե­թէ եօթ ա­մի­սէ ի վեր պա­տած է ­Հա­յաս­տան աշ­խար­հը՝ իր Ար­ցա­խով ու Ս­փիւռ­քով։
Ա­ռա­ջին ան­գամն է մեր ե­րե­սու­նա­մեայ վե­րան­կա­խա­ցեալ հայ­րե­նի­քին պատ­մու­թեան մէջ, որ ան­կա­խու­թեան ի­տէա­լի ամ­րագր­ման 28 ­Մա­յի­սի այս օ­րը, հայ ժո­ղո­վուր­դը զայն պի­տի նշէ հո­գիի պռկու­մով, ցա­սու­մով, հար­ցա­կան­նե­րով, իր հա­յեաց­քը ուղ­ղած ա­նո­րո­շու­թեան մշու­շոտ հո­րի­զո­նի մը վրայ…։
Ոչ մէկ ա­տեն, նոյ­նիսկ խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րուն, այս­քա՜ն հիաս­թա­փու­թիւն, այս­քա՜ն ճնշում չէ ապ­րած հայ մար­դը, որ­քան այ­սօր։
­Փո­խա­նակ հա­յոց պե­տա­կա­նու­թեան հաս­տատ­ման փա­ռա­պանծ տա­րե­դար­ձը դառ­նայ ազ­գա­յին ներշն­չու­մի ու վե­րել­քի բո­ցա­վա­ռում, այ­սօր ապ­շա­հար ու երկ­չոտ նա­յո­ւած­քով ա­կա­նա­տես կ­՚ըլ­լանք հա­յոց պե­տա­կա­նու­թեան վտան­գու­մին, ո­րուն մեզ ա­ռաջ­նոր­դե­ցին հա­զիւ ե­րեք տա­րի ա­ռաջ հայ ժո­ղո­վուր­դի վե­րա­կեն­դա­նաց­ման իղ­ձե­րը շա­հա­գոր­ծած ու մսխած «փրկիչ­ներ»։
­Մա­յի­սեան յաղ­թա­պանծ սե­րուն­դի՝ հա­յօ­րէն մտա­ծող ­Ռու­բէն­նե­րու եւ Նժ­դեհ­նե­րու ­Հա­յաս­տա­նի տա­րածք­նե­րու հա­յաց­ման եւ ամ­րագր­ման զո­հո­ղու­թիւն­նե­րը, այ­սօր առ ո­չինչ կը դառ­նան, երբ ա­զե­րի գրո­հը ներ­խու­ժած է ­Սիւ­նի­քի մէջ, վտան­գե­լով ամ­բողջ ­Հա­յաս­տա­նի լի­նե­լու­թեան հի­մե­րը, մինչ քա­ղա­քա­կա­նօ­րէն հեղինակա­զուրկ վար­չա­խում­բը ան­գամ մը եւս հայ ժո­ղո­վուր­դի ար­ժա­նա­պա­տո­ւու­թիւ­նը խնդրոյ ա­ռար­կայ կը դարձ­նէ, ջլա­տե­լով եւ կազ­մա­քան­դե­լով ա­զատ ու գե­րիշ­խան ապ­րե­լու իւ­րա­քան­չիւր հա­յու ազ­գա­յին ինք­նու­թիւ­նը։
Եւ մինչ հայ ժո­ղո­վուր­դը իր վե­րան­կա­խա­ցու­մէն ու Ար­ցա­խի ա­ռա­ջին հե­րո­սա­պա­տու­մէն ետք ի­մաստ եւ ար­ժէք տո­ւաւ ­Մա­յիս ա­մի­սին՝ իր ե­ռա­տօ­նով, ո­րուն մէջ, բա­ցի հայ­րե­նա­կան մեծ պա­տե­րազ­մի հայ զի­նո­ւո­րի քա­ջու­թե­նէն, ապ­րե­ցաւ ու ներշն­չո­ւե­ցաւ ­Շու­շիի ա­զա­տագրու­թեան ու մա­յի­սեան ան­կախ պե­տա­կա­նու­թեան զոյգ յաղ­թա­նակ­նե­րով, այ­սօր ­Շու­շին դար­ձած է ի­րա­պէս «տժգոյն», իսկ ա­նոր յաղ­թա­նա­կի նշու­մը ցա­ւով դի­մա­ւո­րո­ւե­ցաւ յաղ­թու­թեան խորհր­դա­նիշ ե­ղող՝ ե­կե­ղեց­ւոյ քան­դո­ւած գմբէ­թին տես­քով։
­Սա­կայն, որ­քան ալ ընկ­ճո­ւած, որ­քան ալ հիաս­թա­փո­ւած ըլ­լանք պատ­մա­կան մռայլ այս պա­հե­րուն, 1918-ի հա­յոց ա­զա­տագ­րու­թեան, ­Հա­յաս­տա­նի պե­տա­կա­նու­թեան ստեղ­ծու­մի 28 ­Մա­յի­սի այս օ­րը ոչ մէկ ա­տեն, ոչ մէկ պա­րա­գա­յին, ոչ մէկ ազ­գա­յին նո­ւաս­տա­ցու­մի մռայլ պա­հե­րուն չի կրնար եւ պէտք չէ կորսնց­նէ իր լու­սա­ճա­ճանչ ու ո­գե­ւո­րող ի­մաս­տը։
­Պի­տի կա­րո­ղա­նա՞նք մեր վրա­յէն թօ­թա­փել պար­տո­ւո­ղա­կան զգա­ցու­մը եւ ան­վա­խօ­րէն դար­ձեալ մեր նա­յո­ւած­քը ուղ­ղել ­Մա­յի­սը կեր­տող այն սե­րուն­դին, ո­րուն ազ­գա­յին եւ քա­ղա­քա­կան պատ­գամ­նե­րը տաս­նա­մեակ­ներ շա­րու­նակ ներշն­չե­ցին եւ վառ պա­հե­ցին հա­յու ա­զա­տա­տենչ ո­գին։
­Պի­տի կա­րո­ղա­նա՞նք օ­րի­նա­կո­ւիլ Ար­ցա­խի ա­զա­տագ­րու­թեան հա­մար ի­րենց կեան­քը նո­ւի­րա­բե­րած նո­րօ­րեայ ֆե­տա­յի­նե­րու զո­հա­բե­րու­թե­նէն, ո­րոնք մա­յի­սեան սե­րուն­դի օ­րի­նա­կով մեր ար­ծո­ւա­բոյ­նի բեր­դը ա­մուր եւ կան­գուն պա­հե­ցին։
­Պի­տի կա­րո­ղա­նա՞նք մեր հո­գի­նե­րուն մէջ հաս­տա­բուն կաղ­նիի մը նման ոտ­քի պա­հել 2020-ին ի­րենց քսան տա­րի­նե­րու ա­նուշ կեան­քը մա­տաղ ը­րած հա­յոր­դի­նե­րու զո­հա­բե­րու­թիւ­նը, ո­րոնք քա­ջասր­տու­թեամբ դի­մադ­րե­ցին թուր­քին ու ա­նոր վարձ­կան­նե­րուն նենգ ու ան­հա­ւա­սար խու­ժու­մը ա­զատ Ար­ցա­խի հո­ղին վրայ։
­Պի­տի կա­րո­ղա­նա՞նք ը­սել «Ո՛չ»՝ քա­ղա­քա­կան այն բո­լոր գա­ճաճ­նե­րուն, ո­րոնք ի­րենց հա­սա­կին հա­ւա­սա­րե­ցու­ցին հա­յու ձգտում­նե­րը, միան­գա­մընդ­միշտ ա­նոնց դուրս շպրտե­լով հա­յու կեան­քէն։
­Պի­տի կա­րո­ղա­նա՞նք ա­մէն մէկս, իր ու­ժով, իր կամ­քով ու յոյ­սով տէր կանգ­նիլ մեր փոք­րիկ ­Հա­յաս­տա­նին ու վի­րա­ւոր Ար­ցա­խին։
Ու­րիշ պա­տաս­խան չի կրնար ըլ­լալ քան հաս­տա­կա­կամ «Ա­յո՛»ն։
­Հայ ժո­ղո­վուր­դը ար­ժա­նի չէ նման ­Մա­յի­սի, հայ ժո­ղո­վուր­դը պէտք է վե­րա­կանգ­նեցնէ իր սրտի ­Մա­յի­սը, այն՝ ուր ­Շու­շին կը շնչէր իր ա­նա­ռիկ ժայ­ռե­րու յաղ­թա­նա­կով, այն՝ ուր Ա­րա­մի տես­լա­կա­նը հա­յու բե­կոր­նե­րը ա­ռաջ­նոր­դեց դէ­պի Ա­զատ ու Ան­կախ ­Հա­յաս­տա­նի ան­դաս­տա­նը։
Այս տա­րի կը բո­լո­րենք վե­րան­կա­խա­ցեալ ­Հա­յաս­տա­նի 30-ա­մեա­կը։ ­Տա­րե­դարձ մը, որ այն եւս խո­ցո­ւած է հա­մազ­գա­յին մռայլ սու­գի հեղ­ձու­ցիչ ամ­պին մէջ։
Ա­ռանց մա­յի­սեան ան­կա­խու­թեան հիմ­նա­սիւ­նին չի կրնար ա­մուր կանգ­նիլ մեր նո­րօ­րեայ ան­կա­խու­թեան պա­տո­ւան­դա­նը։
­Հայ քա­ղա­քա­կան միտ­քը պէտք չէ թոյլ տայ որ մսխո­ւի 28 ­­Մա­յիս 1918-ի հե­րո­սա­պա­տու­մի այ­սօ­րո­ւան ար­գա­սի­քը հան­դի­սա­ցող մե­րօ­րեայ հայ­րե­նի պե­տա­կա­նու­թեան անգ­նա­հա­տե­լի հարս­տու­թիւ­նը։ Այն պէտք է հա­րա­զատ սե­փա­կա­նու­թիւ­նը դառ­նայ հա­մայն հա­յու­թեան, իր հա­մազ­գա­յին ար­ժէ­քին մէջ պան­ծաց­նե­լով ­մա­յի­սեան խոր­հուր­դը, պե­տա­կան կեն­սա­փոր­ձի պատ­մա­կան լիար­ժէք գնա­հա­տու­մով։
­Ժա­մա­նա­կը հա­սած է՝ հայ ժո­ղո­վուր­դի վեր­ջին հա­րիւ­րա­մեա­կի պատ­մա­կան ա­կունք­նե­րուն մէջ դար­ձեալ վե­րագտ­նե­լու այն ուժն ու մղու­մը, որ­պէս­զի գա­լիք սե­րունդ­նե­րը, հա­յու վա­յել յե­ղա­փո­խա­կան ո­գիի ա­ռաջ­նոր­դու­թեամբ, տէր կանգ­նին մեր ամ­բող­ջա­կան հայ­րե­նի­քին ու ժա­մա­նա­կա­ւո­րա­պէս պո­կո­ւած մեր ար­ծո­ւա­բոյ­նի վե­րա­դար­ձին մայր ­Հա­յաս­տա­նի ծո­ցին։
­Պէտք չէ թոյլ տանք, որ պար­տո­ւո­ղա­կան հո­գե­բա­նու­թիւ­նը մրո­տէ հա­յու ա­զա­տա­տենչ ո­գին։
Ազ­գո­վին պարտք ու­նինք հա­զա­րա­ւոր զո­հո­ւած հա­յոր­դի­նե­րուն. այն պարտ­քը, որ մե­զի կտա­կեց Վ­րա­ցեան­նե­րու սե­րուն­դը՝ ար­մա­տա­ւո­րե­լով ­Հա­յաս­տա­նի ­Հան­րա­պե­տու­թեան գո­յա­տե­ւու­մը իբ­րեւ սե­րունդ­նե­րու ա­պա­գա­յի յոյ­սը։