Ամ­բող­ջա­կան վե­րա­մու­տի մը ակն­կա­լի­քով

Ա­ւան­դա­բար, վար­ժա­րան­նե­րու վե­րա­մու­տը կը նշա­նա­ւո­րէ նաեւ հա­ւա­քա­կան կեան­քի վե­րաշ­խու­ժաց­ման մեկ­նար­կը, որ ա­մա­ռո­ւան հան­գիս­տի եր­կար դա­դա­րէն ետք, կը փոր­ձէ դար­ձեալ ճամ­բու մէջ մտնել ու զար­գա­նալ։
­Միայն թէ, ա­ւե­լի քան մէ­կու­կէս տա­րիէ ի վեր, այդ բնա­կան ըն­թաց­քը խան­գա­րո­ւած է թա­գա­վա­րա­կի մթնո­լոր­տին մէջ ստեղ­ծո­ւած ըն­կե­րա­յին ծանր ի­րա­վի­ճա­կին հե­տե­ւան­քով։ ­Յա­ճախ կրկնո­ւած է, թէ ­Քո­րո­նա ժահ­րի տա­րա­ծու­մը մեր մօտ եւս ստեղ­ծեց այն­պի­սի պայ­ման­ներ, երբ մէկ օ­րէն միւ­սը այ­լա­փո­խո­ւե­ցաւ գա­ղու­թա­յին կեան­քը իր բո­լոր ե­րես­նե­րով։
Այ­սու­հան­դերձ, մեր կա­ռոյց­նե­րու աշ­խա­տան­քը կանգ չա­ռաւ, կա­րե­լիու­թեան սահ­ման­նե­րուն մէջ վար­չա­կան եւ միու­թե­նա­կան գոր­ծու­նէու­թիւ­նը ո­րոշ պատ­կեր մը ցու­ցա­բե­րեց, ոչ միշտ ակն­կա­լո­ւած թա­փով ու ար­դիւնք­նե­րով։
­Հա­մա­վա­րա­կի ստեղ­ծած ար­տա­սո­վոր ի­րա­կա­նու­թեան տակ, այժմ գա­ղու­թա­յին կա­ռոյց­նե­րը կը պատ­րաս­տո­ւին ի­րենց գե­րա­գոյն ժո­ղով­նե­րուն հա­մար՝ թե­մա­կան ե­րես­փո­խա­նա­կան ժո­ղով, միու­թիւն­նե­րու ներ­կա­յա­ցուց­չա­կան ժո­ղով­ներ, ո­րոնց գու­մա­րու­մը խիստ անհ­րա­ժեշտ դար­ձած է, ի­րենց գոր­ծու­նու­թեան դաշ­տը վե­րա­նո­րո­գե­լու եւ հա­մա­կար­գե­լու ակն­կա­լու­թեամբ։
Ի­րա­կա­նու­թիւն է, թէ տա­կա­ւին ա­նո­րո­շու­թիւն մը գո­յու­թիւն ու­նի՝ ե­թէ թա­գա­վա­րա­կի պայ­ման­նե­րը պի­տի մեղ­մա­նան, որ­քա­նով պե­տու­թիւ­նը պի­տի ստի­պո­ւի դար­ձեալ ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու կեան­քը սահ­մա­նա­փա­կել, կամ ե­թէ ժահ­րի նոր տար­բե­րակ­ներ կրնան ա­ւե­լի մեծ վնաս հասց­նել, ստեղ­ծե­լով ա­ռող­ջա­պա­հա­կան ան­հա­կակշ­ռե­լի կա­ցու­թիւն­ներ։
Այս բո­լո­րին մէջ սա­կայն, մարդ­կա­յին կեան­քը ու ա­նոր հետ կա­պո­ւած ո­րե­ւէ զար­գա­ցում չի կրնար կանգ առ­նել։ Ան­հա­տա­կան կեն­ցա­ղի տնտե­սու­մէն մին­չեւ հա­ւա­քա­կան մի­ջա­վայ­րին մէջ ապ­րե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը, մար­դու կեան­քի հո­լո­վոյ­թին բնա­կան ըն­թաց­քը կը պա­հան­ջէ ըլ­լալ գոր­ծուն ու զգօն։
Ա՛յս հրա­մա­յա­կան­նե­րուն վրայ պէտք է յե­նո­ւած ըլ­լայ նաեւ գա­ղու­թի կա­ռու­ցա­յին գոր­ծու­նէու­թեան ծրագ­րու­մը, որ ան­կախ մին­չեւ հի­մա պար­տադ­րո­ւած ա­ռող­ջա­պա­հա­կան սան­ձում­նե­րէն, պար­տի վե­րաշ­խու­ժա­ցու­մի ըն­թաց­քին մէջ դնել մեր կազ­մա­կերպ կեան­քին հետ կա­պո­ւած ա­մէն տե­սա­կի շար­ժում եւ գոր­ծու­նէու­թիւն։
­Մեր ա­ւան­դա­կան կռո­ւան­նե­րը՝ դպրոց, ե­կե­ղե­ցի, ա­կումբ, ժո­ղո­վուրդ, կա­րի­քը ու­նին ի­րար շաղ­կա­պող եւ ի­րար­մէ կեանք ստա­ցող նոր նե­րու­ժի մը, ո­րուն յա­ջո­ղու­թիւ­նը գլխա­ւո­րա­բար յե­նո­ւած է հա­մայն­քա­յին կա­ռոյց­նե­րուն մէջ գոր­ծող ան­ձե­րուն վրայ, ան­հա­տա­բար եւ հա­ւա­քա­բար։
Իսկ մեր հա­ւա­քա­կան գոր­ծու­նէու­թեան ա­ռանց­քը կը հան­դի­սա­նայ ե­րի­տա­սարդ տար­րե­րու ներգ­րա­ւումն ու աշ­խու­ժա­ցու­մը, որ­պէս գլխա­ւոր ե­րաշ­խիք նոր մտա­ծում­նե­րու ե­րե­ւու­մին, նո­րա­րար գոր­ծե­լա­կեր­պի որ­դեգրու­մին եւ ա­պա­գայ հե­ռան­կար­նե­րու կազ­մա­ւո­րու­մին։
­Ներ­կա­յիս, ե­րի­տա­սարդ սե­րուն­դի կա­րե­ւոր զան­գո­ւած մը կը նա­խընտ­րէ դուրս մնալ մեր հա­ւա­քա­կան կեան­քին մէջ մաս­նակ­ցու­թիւն ու­նե­նա­լէ, եւ ա­ւե­լին՝ իր ու­սե­րուն վրայ պա­տաս­խա­նա­տու աշ­խա­տանք առ­նե­լէ, որ ինք­նին լուրջ ու մտա­հո­գիչ կնճիռ մըն է։ ­Նո­րու­թիւն չէ այս ի­րա­կա­նու­թեան ե­րե­ւու­մը, սա­կայն թա­գա­վա­րա­կի մթնո­լոր­տին մէջ ա­ւե­լի խո­րա­ցած ըլ­լա­լով, կրնայ վնա­սա­կար հե­տե­ւանք­ներ ու­նե­նալ ա­պա­գա­յին, ե­թէ այ­սօր ա­նոր շրջանց­ման մա­սին մեր մտա­ծում­ներն ու ը­նե­լիք­նե­րը կեդ­րո­նա­ցած չըլ­լան։
­Հոս է ար­դէն հա­ւա­քա­կան կեան­քի վե­րա­մու­տի պատ­գա­մը, ո­րուն ար­ձա­գան­գը պէտք է տի­րա­կան ձայն ու­նե­նայ յա­ջոր­դին գու­մա­րո­ւե­լիք կա­ռոյց­նե­րու օ­րէնս­դիր ժո­ղով­նե­րու օ­րա­կար­գե­րուն վրայ, որ­պէս հիմ­նա­կան ծրագ­րու­մի եւ գոր­ծու­նէու­թեան նպա­տա­կաս­լաց ուղ­ղու­թիւն։
­Մեր ե­րի­տա­սար­դու­թիւ­նը ան­հոգ չէ, պար­զա­պէս կայ­ծի մը ե­րե­ւու­մին կը սպա­սէ, ներշն­չում պէտք է ա­նոր, որ­պէս­զի զգայ թէ ներ­կայ եւ պատ­րաստ է գոր­ծը իր ձեռ­քե­րուն մէջ առ­նե­լու։
Ա­ռի­թը փախց­նե­լու ժա­մա­նակ չկայ։ ­Վե­րա­մու­տի այս շրջա­նին, մեր հա­ւա­քա­կան տու­նը շէն պա­հե­լու հրա­մա­յա­կա­նը կը պա­հան­ջէ յստակ ու վճռա­կան քայ­լեր։