«Մենք թոյլ չենք տար,
որ հայկական կողմի հետ
խօսեն ուժի լեզուով»
Արեւելեան Միջերկրականի մէջ տարածաշրջանային խնդիրը այլեւս միջազգային կնճիռի մը վերածուած է, որ Թուրքիոյ ծաւալապաշտ եւ վտանգաւոր քաղաքականութեան հետեւանքով, ամէն պահու կրնայ պայթիլ՝ աննախադէպ հետեւանքներով։ Ի՞նչ է Հայաստանի կեցուածքը այս կարեւոր խնդիրին համար։
Նախ, շնորհակալութիւնս ձեզ կը յայտնեմ այցելութեան համար եւ ինձ առիթ տալու ձեզ հետ կիսելու եւ ներկայացնելու մեր մտքերը Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին քաղաքականութեան ու վերջին զարգացումների մասին:
Ինչ վերաբերում է իրադարձութիւններին Միջերկրական ծովի եւ Թուրքիայի յարձակողականութեան վերաբերեալ, Հայաստանը տարիներ շարունակ միշտ զգուշացնում էր, թէ՛ միջազգային հանրութեանը, թէ՛ մեր երկողմ հարթակների վրայ, որ Թուրքիայի այս մօտեցումը մի օր բերելու է վտանգ, ոչ միայն Հայաստանի, այլ ամբողջ տարածաշրջանի համար: Այսօր, Թուրքիան մի քանի ուղղութեամբ է այդ լարուածութիւնը բերում եւ որը տեսնում ենք Միջերկրական ծովում եւս:
Ինչ նշանակում է Միջերկրական ծովի խնդիրը, գիտէք, թէ Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գործերի նախարարութիւնը յայտարարութեամբ հանդէս է եկել: Կանգնած է Յունաստանի կողքին եւ քննադատում է Թուրքիայի ներխուժումը Միջերկրական ծով ու տարածաշրջան: Մեզ համար անընդունելի է, սակայն զարմանալի չէ: Որովհետեւ, մենք որպէս Հայաստան, Թուրքիայից բազմիցս տեսել ենք նման մօտեցում տարածաշրջանում: Օրինակ՝ դուք շատ լաւ գիտէք, թէ Ատրպէյճանի եւ Արցախի հակամարտութեան հարցն է, ուրտեղ Թուրքիան միակ երկիրն է, որ այսպէս բաց, հարիւր տոկոսով, աջակցում է, պաշտպանում է, օգնում է եւ հրահրում է Ատրպէյճանի կեցուածքը Արցախի նկատմամբ. եւ ոչ միայն Արցախի, այլեւ վերջերս Հայաստանի նկատմամբ:
Թուրքիայի մօտեցումի մասին տարածաշրջանում, մի օրինակ կարող եմ ձեզ բերել՝ յուլիսեան իրադարձութիւնները եւ Ատրպէյճանի յարձակումը, որ եղաւ հայկական դիրքերի վրայ։ Ատրպէյճանի յարձակում դէպի Արցախ մենք միշտ ենք տեսնում, բայց Հայաստանի սահմանին վրայ լայնածաւալ յարձակումը՝ առաջին անգամն էր: Սա շարունակութիւնն էր Ալիեւի յարձակողապաշտ քաղաքականութեան Երեւանի վրայ՝ որպէս «Ատրպէյճանի տարածք»։ Թուրքիան միակ եւ առաջին երկիրն էր, որ հարիւր տոկոսանոց աջակցութիւն ցուցաբերեց Ատրպէյճանին եւ ողջունեց այս մօտեցումը: Եւ միշտ ալ կ՚ողջունէ, բայց այս մէկը վերաբերւում էր Հայաստանին: Ատրպէյճանը անում է այն ինչ որ Թուրքիան թելադրում է: Սա վառ օրինակ է ուղղակի։ Մեզ համար հիմա, Հայաստանի մեր արտաքին քաղաքականութեան հիմնական կէտերից է եւ մենք համագործակցում ենք թէ՛ Յունաստանի, թէ՛ Կիպրոսի թէ՛ ուրիշ երկիրների հետ՝ ինչպէս կարելի է Թուրքիան զսպուածութեան բերել եւ փորձել ետ կանգնեցնել այս վտանգաւոր գործողութիւններից:
Ատրպէյճանի մէջ, նախագահ Ալիեւ ընդունելով յոյն նորանշանակ դեսպանը, փաստօրէն թշնամական կեցուածք ցուցաբերեց Յունաստանի դէմ։ Հանդիպման ընթացքին յատուկ ակնարկ ըրաւ նաեւ Հայաստանին եւ եռակողմ զինակցութեան Յունաստանի եւ Կիպրոսի հետ։ Ինչպէ՞ս կը մեկնաբանէք կատարուածը։
Ես ինքս որպէս դեսպան, կարող եմ ձեզ վստահեցնել, որ երբ դեսպանը գալիս է հաւատարմագիր յանձնելու երկրի ղեկավարին, այդ հանդիպումը երկրի ղեկավարին հետ աւելի շատ քաղաքավար հանդիպում է, քան բանակցային կամ որեւէ հարցի քննարկման հանդիպում: Այսինքն, դեսպանը ինքը առաջին անգամ ոտք է դնում երկիր, յանձնում է իր հաւատարմագրերը, ներկայանում է երկրի ղեկավարին, փոխանցում է ողջոյնները եւ բարեմաղթանքները իր երկրի ղեկավարից՝ նստավայր երկիր: Խօսակցութիւնը որ գնաց Ալիեւի եւ նորանշանակ յոյն դեսպանի միջեւ մի քիչ զարմանալի էր, որովհետեւ այդ դաշտը չէր որտեղ պէտք էր դեսպանի հետ խօսել նման խնդիրների մասին: Սովորապէս, նախարարութիւնը կանչում է դեսպանին եւ նրա հետ նման բաներ խօսում:
Խնդիրները, որու մասին Ալիեւը խօսում էր, մեզի համար զարմանալի չէին, որովհետեւ մենք վերջին 30 տարիներին Ալիեւից միայն նման բան էինք լսում։ Ինչ վերաբերում է, որ ինքը քննադատութեան տակ դրեց Հայաստանի համագործակցութիւնը իր գործընկերների հետ, ի հարկէ զարմանալի ոչ մի բան կայ:
Հիմա, Ալիեւը եւ Ատրպէյճանի կառավարութիւնը անշուշտ ուրախ չեն մեր համագործակցութեան համար թէ՛ Յունաստանի, թէ՛ Կիպրոսի հետ՝ ոչ միայն ռազմական, այլ նաեւ տարբեր բնագաւառներում։
Ալիեւը Յունաստանի դեսպանին Հայաստանի նկատմամբ որեւէ նոր բան չասեց: Այսինքն՝ որեւէ նոր բան, որ մենք կարող էինք լսել Ալիեւից մենք չի լսեցինք: Մենք միշտ Ալիեւից լսել ենք նման սպառնալիքներ եւ մօտեցում Հայաստանի եւ հայերի հանդէպ:
Անշուշտ, չի վերաբերում միայն Հայաստանին, այլ ամբողջ մեր ազգին: Իմ մօտեցումը գիտէք ոնց է՝ երբ որ դու գիտես, որ դիմացի կողմը մի նոր բան չի անում, չես զարնում: Պարզապէս, մենք միշտ առաջարկել ենք, որ մօտեցումը պէտք է փոխուի. եթէ դու ուզում ես հարցը կարգաւորես, պէտք է մօտեցում փոխես: Եթէ դու մօտեցում չես փոխում, ոչ մի բան չի փոխուելու: Մնալու է այնպէս ոնց որ կայ: Իսկ Ալիեւի վերջին վերաբերմունքը Հայաստանի նկատմամբ, ես չեմ ասում Արցախի, այլ Հայաստանի նկատմամբ, մենք արդէն վերջին տարիներին ենք տեսնում: Սա գիտէ՞ք թէ ինչ է: Սա ոչ միայն մոլորակային արտայայտութիւն է, որ «մենք հարուստ ենք, դուք չէք», այլ նաեւ Ալիեւը բացայայտ տարբեր հարթակներում ինքը յայտարարում է՝ որ ուր մնաց Արցախը, «Երեւանն էլ պատմական ատրպէյճանական հող է, Զանգեզուրն էլ պատմական ատրպէյճանական հող է եւ դա մի օր լինելու է մերը», եւ դա մենք պէտք է վերադարձնենք: Ապսուրտը (անհեթեթութիւն – Խմբ.) հասել է նրան, որ ոչ միայն Արցախից են ուզում, այլ արդէն Հայաստանից, իսկ Թուրքիան երբեւիցէ խորհուրդ չի տայ Ատրպէյճանին որ զսպուածութիւն ցուցաբերի, հակառակը, Թուրքիան այս արտայայտութիւնների մէջ լուրջ մասնակցութիւն ունի:
Այդ հանդիպումէն վերջ, կը կարծէ՞ք որ Յունաստան պիտի հակազդէ։ Ի՞նչ է ձեր գնահատումը։
Ես զրուցել եմ դրանից յետոյ թէ՛ արտաքին գործերի նախարարութեան բարձրաստիճան պաշտօնեաների, թէ՛ քաղաքական անձանց հետ՝ սկսած պատգամաւորներից, ե՛ւ քաղաքագէտների հետ: Այսինքն, զրուցել եմ գոնէ 7-8 պատգամաւորի հետ, դեռ չեմ ասում արտաքին գործերի նախարարութեան, որոնց վերաբերմունքը խիստ բացասական է: Արտայայտութիւնները որ ունեցել են կուսակցութիւնները եւ արտաքին գործերի նախարարութիւնը, ես իրանց տեղը չեմ կարող պատասխանել, բայց ամենայն դէպս, ինչ որ իմ հետս են խօսել ռէաքսիան (հակազդեցութիւնը – Խմբ.) շատ բացասական էր, այսինքն անընդունելի էր: Բոլորը մի բան են ասում՝ անշուշտ խնդիրներ կարող են լինել երկիրների մէջ, բայց խնդիրը այսպէս ձեւի չեն ներկայացնում:
Ես համաձայն եմ, Յունաստանը այն երկիրը չէ որու հետ կարող ես խօսել սպառնալիքներով կամ ուժի լեզուով: Դա ոչ միայն Ատրպէյճանին, նաեւ Թուրքիային է վերաբերում: Այսինքն, ես աւելի քան վստահ եմ, որ Յունաստանը ինքը թոյլ չի տար, որ իրեն հետ խօսեն ոչ յարգալից: Խնդիրները կարգաւորւում են ուրիշ մակարդակի վրայ: Ոչ թէ այսպէս, գիտէք՝ խօսել սպառնալիքով, չեմ կարծում Յունաստանը դա թոյլ կուտայ: Իմ կողմէ, իմ հանդիպումների առիթով, Հայաստանը միշտ փորձել է չխառնուել ներքին խնդիրներին, բայց գոնէ ինձ հետ բաց քննարկել են այս հարցը, եւ ի հարկէ իրենց համար անընդունելի էր:
Այս եղելութէնէն յետոյ, կը կարծէ՞ք, որ Յունաստան աւելի հեշտ կերպով դրական մօտեցում պիտի ցուցաբերէ Արցախի հիմնահարցին վերաբերեալ, քանի որ ան աւելի զգուշաւոր կեցուածք կը պահէ, կապուած կիպրական հիմնահարցին։
Մենք չենք սպասեր որեւէ լարուածութեան երկրների միջեւ, կամ ինչ որ մի գործընթացի: Մենք միշտ ակտիւ կերպով փորձել ենք հարցը ներկայացնել, թէ՛ Յունաստանում, թէ՛ այլ երկրների մօտ: Մենք այսօր Արցախի հարցը ներկայացնում ենք միջազգային հանրութեանը, որպէս մի երկրի, որը ինքն է որոշել իր ճակատագիրը, ինքը որոշել է իր ապագան։ Մենք տեսնում ենք այսօր Արցախը որպէս մի երկիր իր բոլոր չափանիշերով, որը ունի իր կեանքը, ունի իր ղեկավարութիւնը, իր կառավարութիւնը, ունի իր տնտեսութիւնը: Ուստի, մենք չենք սպասում որ երկիրները ինչ որ խնդիր ունենան եւ մենք ինչ որ ակտիւացնենք (գործնականացնենք – Խմբ.) կամ պասիւացնենք (անգործութեան մատնենք – Խմբ.):
Մենք, անկախ ամէն ինչից, ակտիւացնելու ենք, եւ ես սրանից առաջ ասեցի, որ մենք ամէն ինչ անում ենք, որպէսզի հարցը խաղաղ ճանապարհով լուծենք եւ ուժի կիրառումը հակառակորդի կողմից ոչ մի հարցի լուծում չի բերելու։ Առաւել եւս ասեմ, որ մենք թոյլ չենք տար, որ հայկական կողմի հետ խօսեն ուժի լեզուով: Մենք պատասխանել ենք ուժգին եւ պատասխանելու ենք աւելի ծանր: Այսինքն, դա մենք ցոյց ենք տուել եւ միշտ ցոյց ենք տալու՝ եթէ Ատրպէյճանին եւ Թուրքիային թւում է, որ կրնան խօսել հայկական կողմի հետ ուժի լեզուով, մենք էլ ուժի լեզուով կը պատասխանենք: Պարզապէս, մենք միշտ իրենց առաջարկում ենք չ՚օգտագործել դա, որովհետեւ ոչ մի բանի չի բերեր այդ: Այսքինքն, հարցի լուծման տարբերակ չի բերելու: Մենք առաջարկում ենք խօսել դիւանագիտական լեզուով եւ ոչ ուժի: Իսկ, ինչ վերաբերում է ակտիւացման, ասեցի, մենք անկախ ամէն ինչից, այդ հարցը միշտ ակտիւ բարձրացնելու ենք եւ միշտ ներկայացնելու ենք:
Ես մի օրինակ կարող եմ ձեզ բերել: Երկիրներ կան, որ տասնեակ տարիներ են սպասել իրենց ճանաչմանը միջազգային հանրութեան կողմից: Արցախը այսօր, նոյնիսկ եթէ երկու տասնեակ տարիներից աւելի մենք հասել ենք մի կէտի, որ դեռ ճանաչուած չի, մեր կարծիքով ժամանակի խնդիր է, եւ մենք չենք բացառում որ այո՛, ժամանակ կը տեւի, բայց կը լինի այնպէս ինչպէս որոշում է Արցախցին: Մի գուցէ դրան ժամանակ է պէտք, որ միջազգային հանրութեան կողմից ճանաչել: Բայց կը լինի այնպէս, ինչպէս որ որոշում է արցախցին:
Այսօր Արցախը ներկայացուած է որպէս ժամանակակից երկիր: Եւ մենք, Յունաստանում փորձում ենք ներկայացնել Արցախը որպէս ոչ միայն երկիր որն ունի ինչ որ խնդիր Ատրպէյճանի հետ, ո՛չ, այլ նաեւ որ ունի հարուստ մշակոյթ, ունի հարուստ գիտութիւն, ունի շատ հարուստ պատմութիւն, ունի տնտեսութիւն: Դրա համար ասեմ, որ օգտուելով նրանից՝ լարուածութիւն կայ թէ չէ, մեզ համար անկախ դրանից, մենք ակտիւ ներկայացրել ենք, աւելի ակտիւացնելու ենք:
Հայաստանի-Յունաստանի եւ Կիպրոսի միջեւ եռակողմ ձեւաչափի գործակցութիւնը ի՞նչ հանգրուանի հասած է։ Ե՞րբ կրնանք ընկալել աւելի աշխուժ զարգացում մը երեք երկիրներու ղեկավարներուն միջեւ գագաթնաժողովի գումարումով։
Գիտէք, ձեւաչափը շատ կարեւոր է Հայաստանի համար, անշուշտ մենք ստորագրեցինք այդ փաստաթուղթը, շատ կարեւոր փաստաթուղթ, եւ երեւի՝ վերջին մի քանի տարուայ ընթացքին կարեւոր փաստաթղթերից մէկը: Փաստաթուղթը իր մէջ ներառում է շատ մեծ կլոպալ (ընդհանուր – Խմբ.) փաստաթուղթ, որ նրա մէջը ներառուած են շատ լուրջ գործընթացներ: Այսինքն, այդ փաստաթուղթը ինքը չի նշանակելու միայն ինչ որ մի ոլորտ: Մենք դա քննարկում ենք երեք երկրներով սկսած տնտեսական համագործակցութիւնից, ինչպէս մենք կարող ենք զարգացնել եւ օգտակար լինել իրար: Տնտեսական համագործակցութիւնը, մշակութային համագործակցութիւնը, համայնքային՝ այսպէս ասած, կապը ստեղծելով:
Առաջին հանդիպումը եղաւ հէնց սփիւռքի նախարարերի ձեւաչափով, եւ այդ առաջի գաղափարը որ դուրս եկաւ, խնդիրը հէնց դա էր, փորձել եռակողմը օգտագործել որովհետեւ, թէ՛ Կիպրոսը, թէ՛ Յունաստանը, թէ՛ Հայաստանը ունեն շատ մեծ համայնքներ, եւ իրար կողք կանգնելու, օգնելու, աջակցելու հնարաւորութիւն պէտք է ձեռք բերել, որ այդ թուղթը կարող է շատ լուրջ եղանակ ստեղծել։
Դրանից յետոյ, շարունակական եղաւ Նիկոսիայում, երբ որ նախարարները հանդիպեցին, մենք արդէն սկսեցինք աշխատել գագաթաժողովի վրայ, ցաւոք սրտի «Քորոնա»ն խանգարեց այդ գագաթնաժողովը, որ պէտք էր Ապրիլին լինել եւ յետաձգուեց:
Հիմա, մենք շարունակում ենք, նաե՛ւ ռազմական գործակցութիւն ունի եռակողմը, եւ ասեմ, որ մենք զարգացում տեսնում ենք, մենք աշխատում ենք, որովհետեւ գիտէք՝ այս համաճարակը որոշ ծրագրեր յետ ձգեց:
Մենք ունենք ծրագրեր, ունենք եռակողմի օրակարգը եւ աւելի քան վստահ եմ, որ դա աւելի կ՚ակտիւացնի մեր համագործակցութիւնը: Այսինքն, ուրախ ենք, որ երկու դարաւոր եղբայրական երկիր մենք այսօր դրել ենք պաշտօնական համագործակցութեան սեղանին: Մենք շատ ուրախ ենք, որ մեզ յոյների եւ կիպրացիների հետ դարաւոր յարաբերութիւններ են կապում:
Դա առաջին հերթին մեր համայնքին պէտք կայ լինի նաեւ օգտակար, որ համագործակցութիւնը համայնքների մէջ, խօսքը չի վերաբերիր միայն Յունաստանում, Հայաստանում կամ Կիպրոսում: Այդ երկրներից դուրս, եթէ կայ յունական համայնք, հայկական համայնք, խօսքը դրանց գործակցութեան մասին է: Շատ կարեւոր է ունենալ յենարան Եւրոմիութեան այդ երկու երկրների հետ: Մենք պատրաստւում ենք, տարբեր մակարդակներով հանդիպումներ ենք անում, մենք պարբերաբար քաղաքական խորհրդակցութիւնների մէջ ենք ե՛ւ Կիպրոսի ե՛ւ Յունաստանի հետ։ Մանաւանդ՝ այս վերջին իրադարձութիւններով, գոիրծընթացը աւելի ակտիւացաւ, մեր նախարարը պարբերաբար կապի մէջ է գործընկերների հետ, որ մեզ համար շատ կարեւոր է:
Այս խորհրդակցութւններու լոյսին տակ, կը կարծէ՞ք թէ մօտալուտ է Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարի այցելութիւնը Յունաստան։
Արդէն, իմ օրօք, երկու կամ երեք անգամ տեսանք արտաքին գործոց նախարարը Յունաստանում, եւ երկու անգամ, եթէ չեմ սխալւում, Յունաստանի արտաքին գործոց նախարարը այցելեց Հայաստան: Մեր կապը շատ ակտիւ է, եւ անշուշտ հիմա մենք պատրաստում ենք՝ օրակարգի մէջ է, ոչ միայն Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարութեան այցելութիւնը Յունաստան, այլ յոյն նախարարի այցելութիւնը Հայաստան: Այսինքն, մենք փոխադարձ չենք ֆիքսում (հաստատել – Խմբ.) որը որից յետոյ: Մենք զուգահեռ աշխատում ենք ե՛ւ մեր նախարարի այցի համար Յունաստան, ե՛ւ Յունաստանի՝ Հայաստան: Անշուշտ, դա օրակարգում է, եւ անշուշտ դա լինելու է ոչ միայն այցելութիւն, այլ նաեւ փաստաթղթերի մեծ փաթեթ պատրաստում ենք բանակցութեան համար՝ որոնք են մեր յաջորդ քայլերը, որ քննարկուելու են երկու նախարարների հանդիպման ժամանակ:
Վերջերս, Դաւիթ Տօնոյեան Երեւանի մէջ հանդիպում ունեցաւ յոյն դեսպանին եւ զինուորական կցորդին հետ, յայտնելով, որ համավարակի վերացումի իրականութեան տակ մեծ թիւով գործակցական ծրագիրներ պէտք է իրագործուին Յունաստանի հետ։ Որո՞նք են գործակցութեան այն ոլորտները, որ այնուհետեւ պէտք է զարգանան։
Շատ չեմ կարող մանրանալ ինչ կայ ծրագրերի մէջ: Ամէն տարի ստորագրւում է ռազմական համագործակցութեան ծրագիր Հայաստանի եւ Յունաստանի միջեւ, որովհետեւ ներառուած են բազմաթիւ հարցեր համագործակցութեան, դրա տակ մեծ կոմպլեքս (բաղադրութիւն – Խմբ.) կայ, որը իրականացւում է Յունաստանի եւ Հայաստանի միջեւ: Խօսքը վերաբերւում է երկու ռազմական գերատեսչութիւնների համագործակցութեան մասին: Մենք շատ գոհ ենք յոյների հետ այս համագործակցութեան համար, շատ ակտիւ է, մանաւանդ այս վերջին երեք-չորս տարին: Եթէ մի քիչ անկումի գնաց ժամանակին, հիմա ակտիւացրեցինք եւ երկու անգամ պաշտպանութեան նախարարները փոխադարձ այցելութիւններ կատարեցին: Այն ամէն տարի ստորագրւում է յաջորդ տարուայ համար, եւ ուրախալի է, որ միշտ նոր կէտեր կան ծրագրերի մէջ, որոնք շատ կարեւոր են։
Այդ ակտիւ համագործակցութեան օրինակ մը բերեմ ձեզ՝ մեր զինուորների ուսումն է այստեղ, ռազմական ակադեմիայում, որովհետեւ թէ՛ պայմանները, թէ՛ դասաւանդումը շատ օգուտ է տալիս մեր սպաներին, որոնք սովորում են Յունաստանում: Այդ առաջին կարեւոր կէտերից է այսօր, որ մենք ունենք Յունաստանի հետ համագործակցութիւն, եւ մենք էլ մեր կողմից ենք առաջարկում միշտ յոյներին, որ մեր ակադեմիաներն էլ բաց են։ Վերջին պատուիրակութիւնը այցելեց հայկական ակադեմիա եւ բաւականին հետաքրքութիւն կայ այսօր «Վազգէն Սարգսեան»ի ռազմական ակադեմիային համար։
Օրակարգը շատ լեցուն է, որի համար ուրախ ենք: Այսքինքն, օրակարգը այնպիսին է, որ միշտ ունի աշխատելու կէտեր: Անկախութիւնից յետոյ, մենք Յունաստանի հետ շատ արագ կարողացանք այս ռազմական գործակցութիւնը ի մի բերել, որի համար շատ շնորհակալ ենք յունական կողմին, որովհետեւ մենք տեսանք եղբայրական մօտեցում:
«Յունահայութիւնը տարաւ կամուրջը
Յունաստանի եւ Հայաստանի միջեւ»
Յունաստանի մէջ Հ.Հ. դեսպանական ձեր ծառայութիւնը արդէն կը գտնուի 5-րդ տարուան սեմին։ Ինչպէ՞ ս կը գնահատէք ձեր պաշտօնավարութեան ընթացքին դիմագրաւած հայ-յունական յարաբերութիւններու մարտահրաւէրները եւ նուաճումները։
Կ’ուզենամ ձեզ հետ շատ անկեղծ լինել։ Անշուշտ, երկիրը ինձ շատ սրտանց ընդունեց: Ես մինչեւ այստեղ իմ գալը գիտէի, որ Յունաստանը տալիս է պայմանները, որ հայերը զգան իրենց տանը մէջ եւ իմ վրայ ալ զգացի, երբ որ հասանք Յունաստան. իսկապէս հասկացանք յոյների վերաբերմունքը հայերի նկատմամբ, որ շատ ջերմ է եւ եղբայրական: Դա դեսպանի համար շատ կարեւոր է, որովհետեւ, երբ որ դու գտնւում ես երկրում եւ ստանում ես միայն աջակցութիւն, ստանում ես միայն հիւրընկալութիւն, դա հեշտացնում է քո աշխատանքը:
Մեր անկախութիւնից յետոյ մենք ունենք պատմութիւն յոյների հետ եւ առաջին տարին չէ, որ սկսում ենք համագործակցել, բայց հայերի հանդէպ այս վերաբերմունքը, անշուշտ ես կապում եմ մեր համայնքի հետ, որովհետեւ համայնքը կարողացաւ հայու անունը բարձր պահել այս երկրում։ Իւրաքանչիւր հայ որ գալիս է այստեղ, անկախ դրանից թէ դեսպան լինի կամ ոչ, այդ վերաբերմունքը գալիս է դրանից, որ մեր համայնքը այստեղ ինքը ունի պարզ լաւ անուն: Այսինքն, երբ դու ասում ես հայ, յոյները լաւ մօտեցում են տալիս. ես կապում եմ միայն այն իրականութեան, որ համայնքը այստեղ ունի յատուկ կարգավիճակ, որու համար շատ ուրախ ենք մենք:
Մենք շատ ենք խօսել ինչքան մեծ էր դերը համայնքի՝ ունենք այսօր կայացած դեսպանութիւն, որովհետեւ սկիզբի տարիները, երբ որ Հայաստանը նոր դուրս էր գալիս արտաքին աշխարհ, ի հարկէ յունահայութիւնը տարաւ կամուրջը Յունաստանի եւ Հայաստանի միջեւ, եւ մենք շատ շնորհակալ ենք:
Որպէս դեսպան, ասեմ մի բառով, աշխատանքս հանգիստ է, որովհետեւ երբ որ ցանկութիւն ես տեսնում նստավայր երկրում համագործակցութեամբ աշխատելու, քո աշխատանքը աւելի է հեշտանում: Երբ որ տեսնում ես, որ երկիրը ուզում է ունենալ աշխուժ համագործակցութիւն Հայաստանի հետ, էլ աւելի լաւ է:
Իմ տարիների ընթացքում, մենք քիչ առաջ խօսեցինք, ամենակարեւոր իրադարձութիւնը եղաւ այն, որ մի քանի տարուայ ընթացքում՝ եռակողմի ստորագրումն էր: Ես նշեցի կարեւորութիւնները եռակողմի, ես կարող եմ ասել որ մեզ մօտ, այս քանի մը տարուայ ընթացքում, ունեցանք նաեւ տնտեսական աճ Հայաստանում, որ բաւականին տկար էր:
Այսինքն, համագործակցութիւնը յոյների հետ տնտեսական բնագաւառում։ Մեր շուկան յոյներին շատ լաւ ծանօթ է, որովհետեւ 90-ական թուականներին յոյները առաջիններից էին, որ մտան հայկական շուկան:
Ճգնաժամային վիճակներ ալ եղան ու տնտեսական համագործակցութիւնը գնաց անկման:
Վերջին երկու երեք տարիներին ունեցանք տնտեսական աճ: Իմ կարեւոր կէտերից մէկն էր զարգացնել տնտեսական յարաբերութիւնները: Մենք մասնակցեցանք գործարար ֆորումներին եւ 4 անգամ յունական գործարար պատուիրակութիւններ այցելեցին Հայաստան եւ ծանօթացան մեր գործարար աշխարհին:
Վերջին այցելութիւնը եղաւ երեսուն յոյն գործարարներով: Մասնակցեցին մեր գործարար ֆորումին եւ ծանօթացան արդի ահեստագիտութիւններուն եւ գիւղատնտեսութեան. հետաքրքրութիւնը մեծ է, որովհետեւ հանդիպում ունեցայ Յունաստանում IT թեքնոլոճիի (արդի արհեստագիտութեան – Խմբ.) նախարարին հետ, որը արդէն տեղեակ էր: Ինքն ել Հայաստանում եղել է, եւ որոշ ծրագրեր կան որ պէտք է իրականացնենք: Անցեալ տարուան վերջ էր, երբ որ նախարարը այցելեց:
Լեցուն օրակարգեր ունենք մենք նաեւ տնտեսական բնագաւառում, մշակոյթի համագործակցութիւնը ակտիւ է, որովհետեւ մենք շատ լաւ ծանօթ ենք յոյների մշակոյթին, յոյները՝ հայկական մշակոյթին: Ժամանակը շատ արագ է անցում, երբ որ դու լինում ես գործիդ մէջ եւ գործդ հաճոյքով ես անում, էլ աւելի արագ է անցնում:
Իմ քանի տարուայ աշխատանքը Յունաստանում, շատ բաւարար, բարձր եմ գնահատում: Որպէս մարդ, քաջալերութիւն ստացայ երկրում, գործը չի կանգնելու, այսինքն նոր դեսպան կը գայ, աշխատանքի օրակարգը շատ լեցուն է զարգացման համար: Ապագայ համագործակցութեան մեծ եւ շատ ծրագրեր կան, որ պէտք է իրականացուեն:
