Վեր­ջերս ­Շու­շիի մէջ կ­՚ըն­թա­նայ պատ­մա­կան ­Վե­րին ­Ճու­մա մզկի­թի վե­րա­կանգ­նու­մը։ Այս աշ­խա­տան­քը ու­նի հա­մա­գոր­ծակ­ցա­կան բնոյթ, քա­նի որ ծրագ­րի մէջ նե­րա­ռո­ւած են զա­նա­զան հաս­տա­տու­թիւն­ներ։ Ա­ռա­ջին հեր­թին «­Հա­յաս­տա­նի ­Զար­գաց­ման ­Նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­ներ» (IDeA) հիմ­նադ­րա­մը, «Ա­րե­ւե­լեան ­Պատ­մա­կան ­Ժա­ռան­գու­թեան ­Վե­րած­նունդ» հիմ­նադ­րա­մը եւ Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թեան կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը միաս­նա­բար ձեռ­նար­կած են այս աշ­խա­տան­քին։
Ծ­րագ­րի գոր­ծադ­րու­թիւ­նը առն­չո­ւած է «­Հա­յաս­տա­նի ­Զար­գաց­ման ­Նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­ներ» հիմ­նադ­րա­մի բա­րե­րար­նե­րէն ­Կայ­րատ ­Պո­րան­պա­յե­ւի ­Հա­յաս­տան եւ Ար­ցախ կա­տա­րած այ­ցե­լու­թիւն­նե­րու ըն­թաց­քին բե­րած ա­ռա­ջար­կին։ Այս ծրա­գի­րը կը նա­խա­տե­սէ մզկի­թը հիմ­նո­վին վե­րա­կանգ­նել, ա­պա­հո­վել ա­նոր պատ­մա­կան տես­քը, բա­րե­կար­գել յա­րա­կից տա­րածք­նե­րը եւ ամ­րաց­նել մզկի­թի հա­րե­ւա­նու­թեամբ գտնո­ւած դպրա­նո­ցը։
Այս աշ­խա­տան­քով պատ­մամ­շա­կու­թա­յին յու­շար­ձա­նը ա­պա­գա­յին կը ծա­ռա­յէ նաեւ մշա­կու­թա­յին, զբօ­սաշր­ջա­յին նպա­տակ­նե­րուն։
IDeA ­Հիմ­նադ­րա­մի Ար­ցա­խի զար­գաց­ման ծրագ­րի ղե­կա­վար ­Սու­րէն Ա­միր­բէ­կեան այս մա­սին կը յայտ­նէ հե­տե­ւեա­լը.- «­Շու­շին Ար­ցա­խի իւ­րօ­րի­նակ վայ­րե­րից մէկն է, իսկ ­Վե­րին Մզ­կի­թը՝ ­Շու­շիի հին քա­ղա­քի ան­քակ­տե­լի մէկ մա­սը։ Ու­րախ ենք, որ մեր նո­ւի­րա­տու­նե­րէն մէ­կը ցան­կու­թիւն ու­նե­ցած է գու­մար նո­ւի­րա­բե­րե­լու այդ յու­շար­ձա­նի վե­րա­կանգ­ման հա­մար»։
Տ­րո­ւած ըլ­լա­լով, որ մզկի­թը ի­րա­նա­կան պատ­մամշա­կու­թա­յին յու­շար­ձան է, վե­րա­կանգ­ման ծրագ­րի նա­խագ­ծա­յին աշ­խա­տանք­նե­րուն մէջ ներգ­րա­ւո­ւած են նաեւ ի­րա­նա­կան ճար­տա­րա­պե­տա­կան ըն­կե­րու­թիւն մը եւ ի­րան­ցի մաս­նա­գէտ­ներ։