ՄԱՆՆԻԿ ՊԷՕՐԷՔՃԵԱՆ-ԱՇՐԵԱՆ
Դպրոցներու վերամուտի օրերուն, իւրայատուկ ապրումներ կ՚ողողեն միտքս ու հոգիս ամէն տարի: Մտածումներս հաւանաբար կը բխին ուսուցչական ասպարէզիս յուշերէն, բայց օտար լեզուի դասատու ըլլալով հանդերձ, միշտ ալ մտորումներուս կիզակէտը կը մնայ հայակրթութիւնը, քանի իբր ազգ մեր գոյատեւման հիմնական երաշխիքը մեր լեզուն է: Ինչպէս կը գրէ ֆինլանտացի բանաստեղծ Մայիլա Թալվիօ, «լեզու մը երբ կը մեռնի իր գոյներով ու նրբերանքներով, ազգն ալ կը մեռնի»:
Մենք կ՚ուզե՞նք որ մեր ազգը մեռնի:
Կը հաւատամ, թէ ամէն հայու պատասխանը ուժեղ «ո՛չ» մըն է: Հետեւաբար, իր պարտաւորութիւնն ալ է «մայրենիի պահապան» դառնալ:
Ծանօթ է, թէ «Unesco»ն արեւմտահայերէնը վտանգուած լեզուներու շարքին կը նկատէ:
Ո՞վ, ուրեմն, պիտի պահէ մեր մայրենին, եթէ ոչ մենք ամէն գնով, եթէ կը հաւատանք մեր ազգի գոյապայքարին ու յաւերժութեան:
Անտարակոյս, սփիւռքի տարածքին, չորրորդ, հինգերորդ սերունդներուն մօտ հայերէնը պահել իբր մայրենի լեզու չափազանց դժուար է: Եթէ կ‘ուզենք, սակայն, գոյատեւել իբր ազգ եւ ոչ իբր հայանուն բազմութիւններ, այլընտրանք չունինք:
Հայ ընտանիք, հայ վարժարան, հայաստանեայց եկեղեցի, ազգային կառոյցներ, բոլորը կը պարտինք, բարոյական թէ նիւթական ամէն զոհողութեան գնով, դարձնել հայակրթութեան անառիկ բերդեր, այն խոր գիտակցութեամբ, թէ լեզուի պահպանումը մահու կենաց խնդիր է ազգին համար:
Միշտ ի մտի ունենանք Խաչատուր Աբովեանի խորիմաստ պատգամը՝
«Ա՜խ լեզուն, լեզուն… լեզուն որ չըլլայ, մարդ ինչի՞ նման կ’ըլլայ:
Ով հայ նոր սերունդ, տասը լեզու սորվիր, սակայն քու լեզուդ հաստատ պահիր: Որովհետեւ ազգ մը պահողը, իրար միացնողը՝ լեզուն է ու հաւատքը: Լեզուդ փոխիր, հաւատքդ ուրացիր, ալ ինչպէ՞ս կրնաս ըսել, թէ որ ազգի կը պատկանիս»:
Սիրելի սփիւռքահայեր, մենք որ աւելի քան մէկ դար օտարութեան մէջ յաջողած ենք պահել մեր ինքնութիւնը յաղթահարելով բոլոր տեսակի դժուարութիւնները, եկէ՛ք այս վերամուտի առիթով, ուխտենք «մայրենիի պահապան» դառնալ իւրաքանչիւրս իր ձեւով, որպէսզի օր մը հասնինք մեր ազգային իղձերու իրականացման:
Ամէն անգամ, որ օտար ափերու վրայ հայորդի մը աշխարհ կուգայ, Սիլվա Կապուտիկեանի ներշնչումով կարողանանք բացագանչել՝ «Տե՛ս թոթովեց բառ մը անգին Հայկեան լեզուից մեր սրբազան, ասես, մասունք հաղորդութեան դիպաւ մանկանս շրթունքին»:
Անշուշտ լեզուի պահպանման հարցը կը վերաբերի հայրենազուրկ սփիւռքահայութեան: Իսկ հայրենի հողին վրայ շնչող ու հայկական մթնոլորտով յագեցած բախտաւոր երիտասարդութիւնը բնական է նման խնդիրներ չի դիմագրաւեր: Կարելի չէ, սակայն, չնշել լեզուի աղաւաղումը հայրենիքէն ներս բազմաթիւ օտար բառերով:
Ի սէր Աստուծոյ, թո՛ղ բոլոր պատասխանատու կառոյցները լրջօրէն զբաղին այս հարցով:
Չէ կարելի հայրենի պաշտօնատար անձերու բերնէն լսել՝ «Հայաստանի ֆինանսական աճը ֆանթաստիկայի ժանրին չի պատկանիր, փոխանակ՝ «Հայաստանի տնտեսական աճը երեւակայական ոլորտին չի պատկանիր»: Յաճախ նաեւ՝ «օպյեքթիւ մօտեցում», փոխանակ «առարկայական մօտեցումի» կամ «եմոցեա» փոխանակ՝ «յուզումի», եւայլն:
Հակառակ այս բոլորին վստահ եմ, որ կը հաւատանք ցեղասպանուած, բայց յարուցեալ մեր ազգի բացառիկ տոկունութեան ու վերջնական յաղթանակին:
Թո՛ղ, ուրեմն, շարունակենք ազգային մեր երթը, կառչած մեր փրկարար հայերէնին, մեր հոգիներու խորէն երգելով՝ «իմ մայրենի քաղցր լեզու, կեա՛ց անսասան, կեա՛ց յաւէտ»: