­Հա­մազ­գայ­նա­կան ար­ձա­գանգ

­Հա­մազ­գա­յի­նի պա­րա­խում­բի ե­լոյթ­ներ

­Քա­ղա­քա­պե­տու­թիւն­նե­րու կող­մէ ­Մա­յիս 1ի հրա­պա­րա­կա­յին հան­դի­սու­թիւն­նե­րուն պաշ­տօ­նա­կան հրա­ւէր­նե­րու ըն­դա­ռա­ջու­մը ա­ւան­դու­թեան կարգ ան­ցած է։ Ա­ւան­դու­թիւն՝ որ կու­գայ հի­նէն, «Աշ­խա­տա­ւո­րա­կան Օր»ո­ւան, այ­լեւ ծա­ղիկ­նե­րու բնո­րո­շիչ ի­մաս­տի պար­գե­ւած ու­րա­խու­թիւ­նը գե­ղա­րո­ւես­տա­կան տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րով նշե­լու ա­ռի­թով։
Մ­շա­կոյթ­նե­րու բազ­մա­զա­նու­թեան իւ­րա­յատ­կու­թիւ­նը ներ­դաշ­նա­կո­ւե­ցաւ այս պատ­մա­կան օ­րո­ւան ա­ռի­թով՝ ­Վի­րո­նա­յի, ­Ռեն­տիի եւ ­Նէա Զ­միռ­նիի քա­ղա­քա­պե­տու­թեանց կեդ­րո­նա­կան հրա­պա­րակ­նե­րուն վրայ, ­Յու­նաս­տա­նի տար­բեր շրջան­նե­րէ բաղ­կա­ցած պա­րա­խում­բե­րով ու իւ­րա­քան­չիւ­րի ազ­գագ­րա­կան պա­րե­րով, ինչ­պէս՝ Իզ­միր, Կ­րե­տէ, Իմվ­րոս, ­Պոն­տոս, ­Լեզ­վոս, ե­ւայլն։
­Նէա Զ­միռ­նիի մէջ ե­լոյթ ու­նե­ցաւ ­Հա­մազ­գա­յին ­Հայ Կր­թա­կան եւ Մ­շա­կու­թա­յին ­Միու­թեան «­Նա­յի­րի», իսկ ­Վի­րո­նա­յի մէջ՝ միու­թեան միջ­նեկ­նե­րու խում­բը՝ «­Նա­նօր», պա­րու­սոյց Էտ­կար Ե­ղեա­նի եւ ա­նոր օգ­նա­կան­նե­րու ղե­կա­վա­րու­թեամբ։
Եր­կու ե­լոյթ­նե­րը տե­ղի ու­նե­ցան ա­ռա­ջի­նը՝ Հ.Յ.Դ. ­Ֆիք­սի «Ա­րամ ­Մա­նու­կեան», երկ­րոր­դը՝ Հ.Յ.Դ. Ա­թէն­քի «­Գաբ­րիէլ ­Լա­զեան» (­Գա­րէա) հա­մա­պա­տաս­խան ­Կո­մի­տէ­նե­րու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեամբ։
Ու­րախ ենք, որ նոր սե­րուն­դը կը սի­րէ ու կը ծա­ռա­յէ մշա­կոյ­թին եւ սի­րա­յօ­ժա­րօ­րէն ժա­մա­նակ կը տրա­մադ­րէ հայ­կա­կան պա­րին ու ա­րո­ւես­տին, ա­ռօ­րեայ իր դպրո­ցա­կան ու յա­րա­կից պար­տա­ւո­րու­թիւն­նե­րուն ա­ռըն­թեր։
­Մա­յիս 1էն քա­նի մը օր ա­ռաջ, եւ իբ­րեւ ­Մա­յիս 1ի ե­լոյթ­նե­րու շար­քին մէկ մա­սը, «­Նա­յի­րի» պա­րա­խում­բը մաս­նակ­ցե­ցաւ ­Ռեն­տիի քա­ղա­քա­պե­տու­թեան տօ­նա­կա­տա­րու­թեան։

­Ռո­տո­սի «Տիգրան-Եր­կաթ» մաս­նա­ճիւ­ղին ե­լոյթ­նե­րը

Թր­քա­մերձ ­Ռո­տոս կղզիի «Տիգրան-Եր­կաթ» մաս­նա­ճիւ­ղը, ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան 102րդ ­տա­րե­լի­ցին ա­ռի­թով, եր­կու ե­լոյթ­ներ ու­նե­ցաւ կղզիին մէջ։
Ա­ռա­ջի­նը՝ «24 Ապ­րիլ 1915. ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը» ընդ­հա­նուր խո­րագ­րին տակ, միու­թեան մաս­նա­ճիւ­ղի ա­տե­նա­պետ ընկ. ­Խա­րա ­Քէօ­սէ­յեան, 17 վայր­կեան տե­ւո­ղու­թեամբ, քա­ղա­քա­կան ե­լոյթ մը ու­նե­ցաւ ­Ռո­տո­սի պե­տա­կան հե­ռա­տե­սի­լի կա­յա­նէն, ե­րե­կո­յեան ժա­մը 10։30ին։
Ա­տե­նա­պե­տու­հիին խօս­քը ազ­գա­յին, քա­ղա­քա­կան, քա­ղա­քակր­թա­կան, կրօ­նա­կան բնոյթ ու­նէր։ ­Պատ­մա­կան գետ­նի վրայ վկա­յա­կո­չեց յոյն պատ­մա­հայր­նե­րը՝ ­Թու­քի­տի­տի­սը, Սթ­րա­վո­նը, Ի­րո­տո­թո­սը։ Աշ­խար­հագ­րա­կան գետ­նի վրայ նկա­րագ­րեց ­Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քա­յին դիր­քա­ւո­րու­մը ­Կով­կա­սեան բարձ­րա­ւան­դա­կին յա­րակ­ցու­թեամբ ու աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ազ­դակ­նե­րու տար­բե­րու­թեամբ։
­Խօ­սե­ցաւ հել­լէն եւ հայ­կա­կան պատ­մա­կան ա­ւան­դա­կան կա­պե­րու մա­սին։ Ա­ւե­լի վերջ՝ ­Փոքր Ա­սիոյ Ա­ղէ­տէն ետք (1922) հա­յե­րու ­Յու­նաս­տան հաս­տա­տու­մը։ ­Վեր­լու­ծեց ­Թուր­քիոյ կող­մէ ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան պատ­ճառ­նե­րը եւ այ­սօ­րո­ւան տի­րող քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կը։
Իր ե­լոյ­թի ա­ւար­տին խօ­սե­ցաւ՝ ­Հա­յաս­տա­նի ու ընդ­հան­րա­պէս հայ ժո­ղո­վուր­դին դէմ ­Թուր­քիոյ ու Ատրպէյ­ճա­նի վա­րած հա­կա­հայ գոր­ծու­նէու­թեան մա­սին։ Իր խօս­քը եզ­րա­փա­կեց Ար­ցա­խի պատ­մա­կա­նով, պա­հան­ջա­տի­րու­թեամբ ու հե­րո­սա­պա­տում­նե­րով։ Ե­լոյ­թի ըն­թաց­քին կը հան­դի­սադ­րո­ւէին հա­յոց մի­ջազ­գա­յին ցոյ­ցե­րէն տե­սա­րան­նե­րու նկար­ներ, հայ­կա­կան ե­րաաժշ­տու­թեան ըն­կե­րակ­ցու­թեամբ։

***
Ռո­տո­սի մաս­նա­ճիւ­ղի երկ­րորդ ե­լոյ­թը տե­ղի ու­նե­ցաւ մայ­րա­քա­ղաք ­Ռո­տո­սէն քա­նի մը քի­լո­մեթր հե­ռա­ւո­րու­թեան վրայ գտնո­ւող Իա­լի­սօ 12.000 բնա­կիչ հա­շո­ւող քա­ղա­քի կեդ­րո­նա­կան վար­ժա­րա­նի երկ­սեռ ա­շա­կեր­տու­թեան դա­սա­խօ­սու­թեամբ մը։
Ե­լոյ­թը մաս­նա­ւոր ի­մաստ կը ստա­նար, քա­նի տե­ղի կ­’ու­նե­նար՝ թո­ւա­կա­նա­յին կար­գով ուղ­ղա­կի Ապ­րիլ 24ին, հա­մո­զում՝ թէ աս­կէ ա­ւե­լի պատ­շաճ ու ար­ժա­նա­վա­յել հո­գե­հան­գիստ գո­հա­բա­նու­թիւն չէր կրնար ըլ­լալ, 1915ի մեր սրբա­ցած 1,5 մի­լիոն նա­հա­տակ­նե­րը լա­ւա­գոյն ձե­ւով յար­գե­լու եւ ո­գե­կո­չե­լու հա­մար։
Ա­շա­կեր­տու­թեան խօ­սե­ցան մաս­նա­ճիւ­ղի քար­տու­ղար ընկ. ­Սա­հակ ­Պար­տիզ­պա­նեան եւ ա­տե­նա­պետ ընկ. ­Խա­րա ­Քէօ­սէ­յեան։
Օ­րո­ւան նիւ­թը կազ­մեց՝ հա­յե­րու ան­ցեա­լի ներ­կա­յու­թիւ­նը սոյն կղզիին մէջ, ներ­կա­յիս՝ ­Հա­մազ­գա­յի­նի մաս­նա­ճիւ­ղին հիմ­նումն ու գոր­ծու­նէու­թիւ­նը, եւ ան­շուշտ պատ­մա­կան տո­ւեալ­ներ եւ ծա­նօ­թու­թիւն՝ հայ մշա­կոյ­թի ար­ժէք­նե­րու շուրջ։
Ա­շա­կեր­տու­թիւնն ու ու­սուց­չա­կան կազ­մը չա­փա­զանց գոհ մնա­ցին ե­լոյ­թէն։ Ծ­րա­գի­րը պի­տի կազ­մա­կեր­պուի այլ դպրոց­նե­րու մէջ ալ, դա­սա­խօ­սա­յին-գե­ղա­րո­ւես­տա­կան նմա­նա­տե­սակ ե­լոյթ­նե­րով։
Այս ա­ռի­թով, մաս­նա­ճիւ­ղի վար­չու­թիւ­նը իր խո­րին շնոր­հա­կա­լու­թիւ­նը կը յայտ­նէ վար­ժար­նի տնօ­րէ­նու­հի տի­կին ­Վա­սօ Կ­րի­ծէ­լիին, դա­սա­խօ­սու­թեան ըն­դա­ռաջ­ման ու կազ­մա­կերպ­ման հա­մար։

***
Ռո­տո­սի ­Հա­մազ­գա­յի­նի մաս­նա­ճիւ­ղի ա­տե­նա­պետ ընկ. ­Խա­րա ­Քէօ­սէ­յեա­նի յու­նա­լե­զու «­Նա­յի­րի» պատ­մո­ւած­քը հրա­պա­րա­կա­յին եր­կու ներ­կա­յա­ցում­ներ ու­նե­ցաւ, ա­ռա­ջի­նը՝ Ապ­րի­լի մէջ Ա­թէն­քի «Ս­թօա թու վիվ­լիու»ի եւ երկ­րոր­դը՝ Ե­րեք­շաբ­թի՝ 9 ­Մա­յի­սին Ա­թէն­քի «­Կիպ­րա­կան տան մէջ», Փ­լա­քա, Ա­թէն­քի ­Քա­փո­տիսթ­րիա­քօ հա­մալ­սա­րա­նի փի­լի­սո­փա­յա­կան ճիւ­ղի սե­մի­նա­րա­յին հա­մա­գու­մա­րի մը ծի­րէն ներս, գլխա­ւոր նիւթ ու­նե­նա­լով՝ «­Կիպ­րո­սի դա­սա­կան գրա­կա­նու­թիւ­նը դա­րե­րու ըն­թաց­քին»։

­Վազ­գէն ­Պէր­պէ­րեա­նի գիր­քի ներ­կա­յա­ցում

­Հա­մազ­գա­յի­նի ­Թե­սա­ղո­նի­կէի «­Ղա­զա­րոս ­Սա­րեան» մաս­նա­ճիւ­ղը ­Չո­րեք­շաբ­թի՝ 10 ­Մա­յի­սի ե­րե­կո­յեան, մեծ յա­ջո­ղու­թեամբ ներ­կա­յա­ցուց գրա­գէտ ­Վազ­գէն ­Պէր­պէ­րեա­նի «Ան­տար­բեր երկն­քի մը տակ» խո­րագ­րեալ գիր­քը։
­Սոյն ե­լոյ­թը տե­ղի ու­նե­ցաւ ­Թե­սա­ղո­նի­կէի ­Բիւ­զան­դա­կան ­Քա­ղա­քակր­թու­թեան ­Թան­գա­րա­նի հան­դի­սաս­րա­հին մէջ եւ կազ­մա­կեր­պո­ւած էր ­Յու­նաս­տա­նի ­Հայ ­Դա­տի ­Յանձ­նա­խում­բի եւ ­Հա­մազ­գա­յին ­Հայ Կր­թա­կան եւ Մ­շա­կու­թա­յին ­Միու­թեան կող­մէ։
­Գիր­քի ներ­կա­յաց­ման՝ յա­րա­կից նիւ­թե­րով ե­լոյթ­ներ ու­նե­ցան գիր­քի ի­տա­լե­րէ­նէ թարգ­մա­նիչ ­Յա­կոբ ­Ճէ­լա­լեան, գրա­գէտ-բա­նա­սէր ­Թա­սոս Ա­կէ­լի­տիս-­Կեն­ծոս, բե­մադ­րիչ ­Փա­նաեո­թիս ­Քուն­տու­րաս եւ հե­ղի­նա­կը։
­Գիր­քի ներ­կա­յաց­ման խօս­քե­րու հա­մադ­րող՝ լրագ­րող ­Նի­քոս ­Լա­տիա­նոս։
­Յա­ջոր­դեց գե­ղա­րո­ւես­տա­կան բա­ժին՝ ե­րաժշ­տա­կան կտոր­նե­րու ներ­կա­յաց­մամբ։
Ընդ­հա­նուր ե­լոյ­թը տե­ղի կ­’ու­նե­նար՝ ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան 102րդ ­տա­րե­լի­ցի ծի­րէն ներս։

Ե­րաժշ­տա­կան աշ­խու­ժու­թիւն

­Թե­սա­ղո­նի­կէի ­Հա­մազ­գա­յի­նի մաս­նա­ճիւ­ղին եւ քա­ղա­քի «Ա­նա­թո­լիա» ա­մե­րի­կեան գո­լէ­ճի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեամբ, այս ա­մառ՝ 29 ­Յու­նի­սէն 9 ­Յու­լիս 2017, պի­տի կազ­մա­կեր­պո­ւի Ա­մառ­նա­յին 3րդ­ ե­րաժշ­տա­կան ներ­կա­յա­ցում­նե­րու սե­մի­նա­րակր­թա­կան բաց դա­սա­ւան­դու­թիւն­նե­րու, դա­սա­խօ­սու­թիւն­նե­րու, զրոյց­նե­րու, հա­մերգ­նե­րու եւ օ­փե­րա­յին ե­րաժշ­տու­թեամբ հա­րուստ յայ­տա­գիր մը։
Այս ամ­բողջ յայ­տագ­րի տնօ­րէ­նու­թիւնն ու ղե­կա­վա­րու­մը կը պատ­կա­նի ­Հա­մազ­գա­յի­նի ան­դամ, ե­րա­ժիշտ տոքթ. Խ­րիս­թոս ­Ղա­լի­լէաս-­Գալ­ֆա­յեա­նի, իսկ գե­ղա­րո­ւես­տա­կան տնօ­րէ­նու­թիւ­նը՝ ­Հա­մազ­գա­յի­նի նախ­կին Շր­ջա­նա­յին ­Վար­չու­թեան ան­դամ ընկ. տոքթ. ­Նո­ւարդ ­Ղա­լի­լէա-­Գալ­ֆա­յեա­նի հսկո­ղու­թեան։
­Դա­սա­ւան­դու­թեանց մաս պի­տի կազ­մեն զա­նա­զան նո­ւա­գա­րան­ներ, ինչ­պէս՝ սրինգ, այ­լեւ՝ սե­նե­կա­յին ե­րաժշ­տու­թիւն, օ­փե­րա­յի ձայ­նա­յին ներ­կա­յա­ցում­ներ, ե­րաժշ­տու­թեան տե­սա­բա­նա­կան դա­սեր ար­հես­տա­վարժ կամ ոչ ան­ձե­րու հա­մար։
­Դա­սա­ւան­դու­թեանց մաս կը կազ­մէ թե­սա­ղո­նի­կա­հայ օ­փե­րա­յի երգ­չու­հի եւ իր սքան­չե­լի ձայ­նով մեր ազ­գա­յին ձեռ­նարկ­նե­րը ճո­խա­ցու­ցած սի­րո­ւած երգ­չու­հի, ­Հա­մազ­գա­յի­նի ան­դամ ­Սի­րա­նուշ ­Չա­լը­քեան։
Այս ամ­բողջ ծրա­գի­րին հո­վա­նա­ւո­րու­թիւ­նը կը պատ­կա­նի հիւ­սի­սա­յին ­Յու­նաս­տա­նի կեդ­րո­նա­կան ­Մա­կե­դո­նիոյ մարզ­պե­տա­րա­նին։

­Տէ­տէա­ղա­ճէն՝  Ա­լեք­սանտ­րու­պո­լիս. 150 տա­րո­ւան պատ­մու­թիւն մը

­Մէկ ու կէս դար պատ­մու­թիւն ու­նե­ցող Էվ­րոս նա­հան­գի Ա­լեք­սանտ­րու­պո­լիս քա­ղա­քի մշա­կու­թա­յին ու պատ­մա­կան ժա­ռան­գու­թեան նո­ւի­րո­ւած շա­բա­թա­վերջ մը կազ­մա­կեր­պո­ւե­ցաւ ­Շա­բաթ՝ 6 եւ ­Կի­րա­կի՝ 7 ­Մա­յի­սին։
Էվ­րո­սի մշա­կու­թա­յին 15 միու­թիւն­նե­րու հա­մա­կազ­մա­կեր­պու­մով եւ Ա­լեք­սանտ­րու­պոլ­սոյ քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նի հո­վա­նա­ւո­րու­թեամբ կազ­մա­կեր­պո­ւած տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րու շար­քը, ե­րաժշ­տա­կան-պա­րա­յին ե­լոյթ­նե­րու, տո­ղանց­քի եւ տօ­նա­կան տար­բեր մի­ջո­ցա­ռում­նե­րու շարք մըն էր, Ա­լեք­սանտ­րու­պոլ­սոյ «Է­լէֆ­թէ­րիա» փա­ռա­տօ­նի ծի­րէն ներս։ ­Հա­մա­կազ­մա­կեր­պող­նե­րու շար­քին էր ­Հա­մազ­գա­յի­նի նո­րըն­տիր «Ա­րամ ­Խա­չա­տու­րեան» մաս­նա­ճիւ­ղի վար­չու­թիւ­նը։
­Ծայ­րէ ծայր լե­ցո­ւած քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նի դահ­լի­ճէն ներս, ­Շա­բաթ՝ 6 ­Մա­յի­սի ե­րե­կո­յեան, տե­ղի ու­նե­ցաւ քա­ղա­քին մէջ կայք հաս­տա­տած հայ գա­ղու­թի պատ­մու­թեան ներ­կա­յա­ցու­մը։
­Մու­շէն եւ ­Տա­րօ­նէն ե­կած եր­կա­թա­գործ ար­հես­տա­ւոր հա­յե­րու հաս­տա­տու­մով կազ­մո­ւե­ցաւ ա­ռա­ջին հայ­կա­կան գա­ղու­թը։ ­Յի­շե­լով Մ­շոյ Ս. ­Կա­րա­պետ հռչա­կա­ւոր վան­քը՝ ե­կո­ւոր­նե­րը տքնա­ջան աշ­խա­տան­քով, 1875 թո­ւա­կա­նին, կա­ռու­ցե­ցին Ս. ­Յով­հան­նու ­Կա­րա­պետ ե­կե­ղե­ցին, որ մին­չեւ օրս կը մնայ հայ հա­մայն­քի հո­գե­ւոր եւ ազ­գա­յին հա­ւա­քա­վայ­րը՝ միա­ժա­մա­նակ հան­դի­սա­նա­լով Ա­լեք­սանտ­րու­պո­լիս քա­ղա­քի ա­ռա­ջին քրիս­տո­նէա­կան ե­կե­ղե­ցին։
­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան պատ­մա­կան փաս­տի շուրջ անդ­րա­դար­ձով, ա­պա նաեւ հա­յու­թեան վե­րա­կանգ­նու­մի ու այ­սօ­րո­ւան հայ­կա­կան գա­ղու­թի շուրջ տո­ւեալ­նե­րու պար­զա­բա­նու­մով, լրիւ տե­ղե­կա­տո­ւու­թիւ­նը կա­տա­րո­ւե­ցաւ հայ հա­մայն­քի կեան­քին ու գոր­ծու­նէու­թեան։
­Ներ­կայ հան­դի­սա­կան­նե­րուն ըն­թեր­ցո­ւե­ցաւ վե­րե­ւի տե­ղե­կու­թիւն­նե­րը փո­խան­ցող գրու­թիւն մը, մինչ տա­ղան­դա­ւոր ե­րա­ժիշտ ­Վար­դան Ա­բո­վեան տու­տու­կով կ­՚ըն­կե­րա­նար՝ մեկ­նա­բա­նե­լով «Ա­լա­կէօզ աչ­քերդ» եւ «­Կար­սի պար-­Հայ քա­ջեր» եր­գե­րու մե­ղե­դի­նե­րը։ ­Քա­ղա­քա­պե­տա­կան, պե­տա­կան ու մշա­կու­թա­յին բարձ­րա­պաշ­տօն ներ­կա­յու­թիւն­ներ ա­պա­հո­ված ձեռ­նար­կը մեծ յա­ջո­ղու­թեան ար­ժա­նա­ցաւ, ինչ­պէս նաեւ՝ հա­մա­ցան­ցա­յին, հե­ռա­տե­սի­լա­յին ու ձայ­նաս­փիւ­ռա­յին լայն ար­ձա­գան­գի։
Ա­ւե­լի քան 150 պա­րող­ներ, դե­րա­սան­ներ, բե­մադ­րիչ ու օգ­նա­կան­ներ աշ­խա­տե­ցան շքեղ ներ­կա­յաց­ման ան­թե­րի կազ­մա­կեր­պու­մը ա­պա­հո­վե­լու եւ Էվ­րո­սի մայ­րա­քա­ղա­քի պատ­մու­թիւ­նը լա­ւա­գոյնս ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար՝ այն օ­րէն, երբ ձկնոր­սա­կան փոք­րիկ գիւղ մըն էր, մին­չեւ այ­սօ­րո­ւան բազ­մամ­շա­կու­թա­յին գե­ղե­ցիկ մայ­րա­քա­ղա­քը։
­Հա­մազ­գա­յի­նի «Ա­րամ ­Խա­չա­տու­րեան» մաս­նա­ճիւ­ղի վար­չու­թեան ճիգն ու աշ­խա­տան­քը լա­ւա­գոյն ձե­ւով ա­պա­հո­վե­ցին հայ մշա­կոյ­թի, պատ­մու­թեան ու ա­ւան­դու­թիւն­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­մը՝ Ա­լեք­սանտ­րու­պոլ­սոյ պատ­մու­թեան նո­ւի­րո­ւած ե­լոյթ­նե­րուն ընդ­մէ­ջէն։

ՀԱՄԱԶԳԱՅԻՆԻ ԹՂԹԱԿԻՑ