­Դա­ւիթ ­Վար­դա­պե­տի քա­րո­զը

ՍԵԴՐԱԿ ԱՐԱՄԵԱՆ
«­Ժա­մա­նակ» թեր­թի ժո­ղովր­դա­կան
­Տա­րե­ցոյ­ցի Բ. (1927) հա­տո­րէն

­Ժա­մա­նա­կաւ կե­սա­րա­ցի­նե­րը, ու­սում­նա­կան վար­դա­պետ մը ու­նե­նա­լու տեն­չով, կը դի­մեն ­Պատ­րիար­քա­րան եւ կը խնդրեն, որ ի­րենց վար­դա­պե­տը ետ կան­չո­ւի եւ ա­նոր տեղ ու­սում­նա­կան վար­դա­պետ մը ղրկո­ւի։
­Պատ­րիար­քա­րա­նը նկա­տի կ­’առ­նէ խնդի­րը եւ գո­հա­ցում կու­տայ մեծ ա­ղա­նե­րուն։
­Հին վար­դա­պե­տը ետ կը կան­չո­ւի եւ տե­ղը նոր մը կը ղրկո­ւի ու­սում­նա­կան դա­սէն։
­Վար­դա­պե­տը կը հաս­նի ­Կե­սա­րիա եւ կ­՚ա­ռաջ­նոր­դո­ւի մեծ ա­ղա­նե­րէն մէ­կուն տու­նը։
­Կի­րա­կի օ­րը վար­դա­պե­տը իր անդ­րա­նիկ քա­րո­զը կու­տայ.-
«Օրհ­նեա՛լ ժո­ղո­վուրդ։ ­Գործք Ա­ռա­քե­լո­ցի 16րդ գ­լու­խը կ­’ը­սէ, թէ դա­տաս­տա­նի օ­րը ար­դար­նե­րուն կող­մը պի­տի դա­սո­ւին. նոյ­նը կը հաս­տա­տէ նաեւ ­Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ իր առ ­Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս գրած երկ­րորդ թուղ­թին 12րդ գլ­խուն մէջ»։
­Մեծ ա­ղա­նե­րը դուրս կ­’ել­լեն ե­կե­ղե­ցիէն եւ կը հա­ւա­քո­ւին խորհր­դա­րա­նը։
— ­Չե­ղաւ աս, մեր գոր­ծին չի գար,- կ­’ը­սէ մէ­կը։
— Ին­չո՞ւ։
— Չլ­սե­ցի՞ր ­Հա­ճի ա­ղա, ան­ճախ ­Գործք Ա­ռա­քե­լո­ցին 16րդ գլ­խէն կրնայ կոր վկա­յու­թիւն բե­րել։
— ­Պօ­ղոս ա­ռա­քեա­լին 12րդ գլ­խէն ան­դին չկրցաւ անց­նիլ։
— ­Չէ՛, չէ՜, աս վար­դա­պե­տին սնտու­կը ձեռ­քը տա­լու եւ ետ դարձ­նե­լու է, մենք տգէտ վար­դա­պետ չենք ու­զեր։
Ու խեղճ մար­դը կը վե­րա­դարձ­նեն ­Պո­լիս եւ նոր խնդրագ­րով մը ու­սում­նա­կան վար­դա­պետ կ­’ու­զեն։
­Պատ­րիար­քը կե­սա­րա­ցի­նե­րուն խօս­քը չի կոտ­րեր եւ իր վար­դա­պետ­նե­րուն ա­մէ­նէն ու­սում­նա­կա­նը կը զա­տէ եւ ճամ­բայ կը հա­նէ։
­Դար­ձեալ ա­ռօք-փա­ռօք կ­’ըն­դու­նո­ւի նոր վար­դա­պե­տը ու ­Կի­րա­կի օ­րը կը սկսի իր քննու­թան քա­րո­զը.-
«Օրհ­նեա՛լ ժո­ղո­վուրդ, ­Սո­ղո­մոն ի­մաս­տուն իր Ա­ռա­կաց գիր­քին 20րդ գ­լու­խին մէջ կ­’ը­սէ, որ եր­կիւ­ղած մար­դը Աս­տու­ծոյ ընտ­րեալն է, ինչ­պէս որ ­Մատթ. Ա­ւե­տա­րա­նիչ 30րդ գլ­խուն մէջ ը­սած է, թէ… եւն։
­Հա­ւա­քում՝ մեծ ա­ղա­նե­րու։
— Աս ալ չե­ղա՛ւ։
— Է՜հ, նո­րէն միւս գա­ցո­ղին հետ բաղ­դա­տե­լով սանկ քիչ մը «պիլ­կիչ»ը բարձր է։ Ա­սի­կա Ա­ւե­տա­րա­նին մին­չեւ 30րդ գ­լու­խը ե­լաւ, բայց նո­րէն մեր գոր­ծին չի գար։ ­Սո­ղո­մոն Ի­մաս­տուն, ­Պօ­ղոս Ա­ռա­քեալ, ա­սոնք ա­մէն մարդ գի­տէ, չըլ­լար, ճա­նըմ, աս ալ չըլ­լար։
­Վար­դա­պե­տը յա­ջորդ շաբ­թու ­Պոլ­սոյ ճամ­բան ձեռք կ­’առ­նէ։
­Նոր դի­մում՝ ­Պատ­րիար­քա­րան։
­Պատ­րիար­քա­րա­նը շո­ւա­րած է։
— Ի՞նչ տե­սակ վար­դա­պետ ղրկե­լու է այս մար­դոց,- կ­’ը­սէ ­Պատ­րիար­քը։
Այն ա­տեն­նե­րը ­Դա­ւիթ ­Վար­դա­պետ մը կայ ե­ղեր ­Մայր Ե­կե­ղե­ցին, գա­ւա­ռա­ցի տգէտ կրօ­նա­ւոր մը, քիչ մըն ալ փա­խուկ։ ­Կը լսէ ­Պատ­րիար­քին մտմտու­քը եւ կ­’եր­թայ ա­նոր մօտ։
— Սր­բա­զա՛ն ­Հայր, զիս ղրկե­ցէք ­Կե­սա­րիա, ես այդ մար­դի­կը գոհ կ­’ը­նեմ,- կ­՚ը­սէ։
— Ի՞նչ կ­՚ը­սես, դո՞ւն մի. ես եր­կու ու­սում­նա­կան վար­դա­պետ ղրկե­ցի՝ ե՛տ դար­ձու­ցին. քե­զի՞ պի­տի հաւ­նին։
— Սր­բա­զան ­Հայր, ես գի­տեմ ա­նոնց «մի­զաճ»ը, ղրկէ զիս եւ նա­յէ վեր­ջը քեզ­մէ ի՜նչ­պէս գոհ պի­տի ըլ­լան։
­Վեր­ջա­պէս ­Դա­ւիթ ­Վար­դա­պետ կը հաս­նի ­Կե­սա­րիոյ մօտ գիւղ մը։ ­Հոն­կէ մէ­կը կը ղրկէ քա­ղաք մեծ ա­ղա­նե­րուն. այդ մար­դը վար­դա­պե­տին կող­մէ կ­’ը­սէ.-
— Ի՜նչ տխմար մար­դիկ էք դուք, ձեր ա­ռաջ­նոր­դը ե­կեր է եւ չէ՞ք եր­թար դի­մա­ւո­րե­լու։
­Մեծ ա­ղա­նե­րը ի­րար կ­՚անց­նին։
— Այս վար­դա­պե­տը «զօր­լու» մէ­կը կ­’ե­րե­ւայ կոր, կ­’ը­սեն ու է­շե­րը նստե­լով ընդ ա­ռաջ կ­՚եր­թան։
­Հոն ալ լաւ մը կը ջա­խէ վար­դա­պե­տը.-
— Ա­սա՞նկ կը դի­մա­ւո­րէք ձեր ա­ռաջ­նոր­դը, եւ յե­տոյ ներ­կո­ւած են ձեր այս կեն­դա­նի­նե­րը,- կ­’ը­սէ։
­Մեծ ա­ղա­նե­րը հա­զար նե­րում խնդրե­լով ձեռ­քե­րը կը համ­բու­րեն եւ կը բե­րեն քա­ղաք։
­Կի­րա­կի օ­րը ­Դա­ւիթ վար­դա­պետ կը քա­րո­զէ.-
— ­Ձե­զի պէս տխմար­նե­րուն ի՛նչ խօ­սիմ, որ հասկնաք. դուք ի՜նչ խա­պար ու­նիք գիր­քե­րէն ու մար­գա­րէ­նե­րէն. դուք միայն «պաս­տըր­մա» ու­տել մը գի­տէք։ Եր­կու բառ հա­յե­վար չէք գի­տեր։ ­Ձե­զի պէս տգէտ­նե­րուն հա­մար չէ՞, որ Իգ­նա­տիոս ­Մար­գա­րէն իր գիր­քին ե­րեք հա­րիւր ե­րե­սու­նը վեց հա­զար ու­թը հա­րիւր ին­նի­սու­նը վե­ցե­րորդ գլխին մէջ կ­’ը­սէ.-
«­Բար­ձեալ է ի նո­ցա­նէ ա­մե­նայն ի­մաս­տու­թիւն»։
­Փա­փի­տուս Ի­մաս­տունն ալ իր գրքին հինգ հա­րիւր վաթ­սուն հա­զա­րե­րորդ գլխուն մէջ կ­՚ը­սէ.- «Որ­պէս զա­ւա­նակն ­Բա­ղաա­մու» եւն։
Եւ այս­պէս ­Դա­ւիթ ­Վար­դա­պետ ժամ մը կը խօ­սի հե­տե­ւեալ կեր­պով.-
«­Չէք գի­տեր զա­ւակ մեծց­նել. ձեր բեր­նէն կը հա­նէք ծա­մո­ւա­ծը եւ ա­նոնց բե­րա­նը կու­տաք։ ­Փո­ղո­ցի մէջ ձեր աղ­ջիկ­նե­րը ձեր ե­տե­ւը կը ձգէք, ձեր ե­ղունգ­նե­րը միշտ սու­գի մէջ կը պա­հէք, ինչ­պէս նաեւ ձեր օ­ձիք­նե­րը իւ­ղա­լից։ ­Պո­լի­սէն վե­րա­դար­ձող­նե­րը կը ծաղ­րէք, «չէօբ­տէն չէ­լէ­պի» կ­՚ը­սէք»։ Ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն մէջ տեղ կը ծա­խէք, այն­պէս որ մէ­կուն ա­ռած տե­ղը ու­րիշ մը չի կրնար նստիլ»։
­Մեծ ա­ղա­նե­րը ա­պուշ կտրած, հիա­ցած եւ ա­մօ­թա­հար մտիկ կ­՚ը­նեն եւ խորհր­դա­րան կը հա­ւա­քո­ւին.-
— ­Տե­սա՞ք մը ու­սում­նա­կան եւ ուղ­ղա­խօս վար­դա­պե­տը, կար­ծես մեր մէ­ջը մեծ­ցած է։ Իգ­նա­տիոս ­Մար­գա­րէ, ­Փա­փի­տուս Ի­մաս­տուն ո՞ր վար­դա­պե­տէն լսած էինք։
— ­Հա­պա վկա­յու­թիւնն­նե՞­րը, 336 հա­զար գլու­խէն կը խօ­սի կոր մար­դը։
— 560 հա­զա­րէն վար չիջ­նար կոր։
— ­Կեց­ցէ՜ ­Դա­ւիթ ­Վար­դա­պետ, մեր բո­լոր պա­կա­սու­թիւն­նե­րը ան­կեղ­ծօ­րէն կը խօ­սի կոր, գտանք վեր­ջա­պէս մե­զի պէտք ե­ղած ու­սում­նա­կան վար­դա­պե­տը։
Եւ ա­միս մը յե­տոյ օ­րո­ւան ­Պատ­րիար­քը կ­՚ըն­դու­նի շնոր­հա­կա­լու­թեան ու­ղերձ մը…։